In Memoriam: De ZZP’er en de Eenmanszaak

In Memoriam: de ondernemer

Morgen is het zover. De Eerste Kamer gaat dan stemmen over de Wet DBA. Dat staat voor ‘Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties’. Mag jij één keer raden wat deze wet doet. Precies ja meer regels om te bepalen en te regelen of een ZZP’er wel echt een ZZP’er is en nog meer onzekerheid voor een opdrachtgever of die ZZP’er wel echt een ZZP’er is. En ik maar denken dat met deregulering altijd bedoeld werd dat er dan minder regels zouden komen. Toch niet goed opgelet op school, denk ik.

Het is gedaan met de VAR

De VAR = verklaring arbeidsrelatie, is het huidige systeem waar we mee werken. Een ZZP’er vult bij de Belastingdienst, naar waarheid, een formulier in en als de Belastingdienst het er mee eens is, krijg je een VAR. Op die VAR staat wat voor soort ondernemer je bent.
Zo kon je een VAR wuo krijgen, ofwel ‘winst uit onderneming’. Je bent dan een volwaardige ondernemer. Dat was fijn voor de opdrachtgever. Deze wist dan zeker dat er geen problemen zouden ontstaan en dat de Belastingdienst niet later alsnog deze persoon als werknemer van de opdrachtgever aan zou merken. De opdrachtgever moet dan namelijk alle premies alsnog betalen. Meestal werden in een overeenkomst van opdracht deze risico’s weer verlegd naar de opdrachtnemers, zodat zij zelf verantwoordelijk zouden zijn voor het hebben van voldoende opdrachten en opdrachtgevers. Dit vond iedereen een prima constructie.
De VAR row staat voor ‘resultaat uit overige werkzaamheden’. Deze werd gegeven aan mensen die geen fulltime ondernemer waren en zo af en toe wat bijverdienden. Hiermee geeft de Belastingdienst de opdrachtgever geen garantie dat deze persoon niet als werknemer aangemerkt zal worden. Dat betekent dat de opdrachtgever uit moet kijken met de hoeveelheid werk die hij aan deze ZZP’er geeft. Voor je het weet is iemand die 4 uur per week voor jou werkt opeens een werknemer in plaats van een ZZP’er geworden.
VAR loon zegt al wat het is. Dan is de opdrachtnemer gewoon een werknemer en weet de opdrachtgever dat er premies betaald moeten gaan worden.
Dan was er nog de VAR dga voor de ZZP’ers met een BV.

Met de VAR wist iedereen waar hij/zij aan toe was. De Belastingdienst controleerde vooraf of een ZZP’er of ondernemer ook wel echt een ondernemer was. Daarover werd een verklaring afgegeven, die de ondernemer aan de opdrachtgever kon laten zien. Dit gaf de opdrachtgever enige zekerheid over de situatie. Maar weet de opdrachtgever dat de ondernemer geen andere opdrachtgevers heeft of had hij dit moeten weten, bijvoorbeeld omdat de opdrachtgever de ZZP’er fulltime inzet, zoals PostNL deed, waardoor ze niet eens nog andere opdrachtgevers hadden kunnen hebben, wordt de opdrachtgever alsnog als werkgever aangemerkt en moeten er, achteraf, nog werkgeverspremies betaald worden.

Modelovereenkomsten

Het idee is nu dat opdrachtgever en opdrachtnemer onderling overeenkomsten gaan sluiten. Dat deden ze natuurlijk mondeling al, maar dat moet nu ook op papier. Die overeenkomsten kunnen vervolgens ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Belastingdienst. Probleem: tijd en geld.
De Belastingdienst heeft daarom modelovereenkomsten opgesteld. Deze zijn dus vooraf goedgekeurd door de belastingdienst. Probleem: die mag je dus eigenlijk niet meer aanpassen. Zodra je er wat aan aanpast of toevoegt, kan het zijn dat de Belastingdienst er niet meer mee akkoord gaat. En zo dichtgetimmerd als die overeenkomsten zijn: kun je van een kleine opdrachtgever wel verwachten dat hij/zij die modelovereenkomst precies genoeg kan naleven?

Steeds dezelfde modelovereenkomst gebruiken

Aafke Romeijn is wel wat angstiger dan nodig. Zij doet net alsof ze hiervoor nooit een overeenkomst sloot met een opdrachtgever. Maar dat doet ze al wanneer ze afspreek wat ze wanneer gaat doen voor welk bedrag. Bovendien zou ze voor de meeste opdrachten waarschijnlijk dezelfde overeenkomst kunnen gebruiken, waarbij ze alleen opdrachtgever, plaats, datum, inhoud van de opdracht en het bedrag wijzigt. In die zin zou ze zelf een overeenkomst kunnen schrijven die ze voorlegt aan de Belastingdienst, ter goedkeuring. Echt iets ‘uitonderhandelen’ zal niet nodig zijn. Althans niet meer dan hiervoor al het geval was. Het risico ligt er veel meer ins gesloten dat de Belastingdienst de eigen geschreven overeenkomsten niet goed zal keuren of dat het te lang zal duren en dat deze overeenkomsten voor veel ondernemers veel te lastig te begrijpen en uit te voeren zijn.

ZZP’ers kunnen niet meer gaan samenwerken

Bij al deze maatregelen, net als met de arbowet en WWZ, lijkt de politiek alleen maar te denken aan de grote boze bedrijven zoals een PostNL. Schijnzelfstandigen, waar de Wet DBA tegen zou moeten helpen, komen alleen voor bij die grote bedrijven. Wat ze vergeten zijn dat ZZP’ers ook graag met andere ZZP’ers samenwerken. Dat het MKB ook wel eens iemand in dienst wil nemen of dat juist niet wil, maar voor bepaalde klussen graag een gespecialiseerde ZZP’er inschakelt. Dan is de ene ZZP’er de opdrachtgever van de andere ZZP’er. Zij helpen elkaar. Lijkt mooi, toch? Maar dat is het voor de opdrachtgever-ZZP’er dus helemaal niet. Deze moet opeens al het risico op zich nemen. Tja, zo help je de ondernemerscultuur in Nederland wel om zeep, ja. Maar goed, als we de Volkskrant mogen geloven helpen ondernemers de hele economie om zeep… Dat al die ondernemers ook voor banen zorgen of op een andere manier voor werk, dat zij juist niet een van de schaarse werkplekken innemen, dat ze de economie juist helpen, omdat ook zij moeten investeren, dat nemen we gemakshalve maar even niet mee.

Dag lieve VAR, dag lieve ondernemer

Daarom deze In Memoriam. We zullen je missen, VAR. We zullen de vrolijke, vrije ondernemerscultuur in Nederland gaan missen. We zullen het MKB dat voor banen zorgt gaan missen.
Terug naar de grote kantoorfabrieken, waar de schijnzelfstandigen zullen blijven werken.

Meer lezen over de Wet DBA?
Eerste Kamer / VN.nl / FD.nl Marcel Canoy / FD.nl Matthijs Bouman / Quote / BNR / de Volkskrant